روف گاردن چوب پلاست

روف گاردن (بام سبز) و گیاهان مناسب برای آن

بام سبز، یکی از رویکردهای نوین معماری و شهرسازی و برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار است کـه از آن مـیتـوان در جهـت افزایش سرانه ی فضای سبز، ارتقای کیفیت محیط زیست و توسعه پایدار شهری بهره برد. بام سبز، به سیستم سبکی اطلاق میشود، که از لایه های پیش ساخته فراهم می آید و با بام ساختمان، یک سیستم واحد به وجود می آورد و رشد گیاه را در محیط کـشت رویـش خاصی میسر میسازد.

لایه های تشکیل دهندهی بام سبز، معمولاً از بالا به پایین، به ترتیب از پوشش گیاهی، محیط کشت رویشی یـا لایه کاشت، تثبیت کننده و محافظ ریشه، لایه زهکشی، هوادهی و انباره آب، لایه محافظت رطـوبتی و عـایق بنـدی بـرای محافظت از لایه های سازه بام تشکیل میشود.

بامهای سبز، بسته به عمق لایه کاشت، نوع گیاهان و میزان تاسیسات مورد نیاز، به سه گروه تقسیم میشوند:

روف گاردن و گیاهان مناسب آن

۱- روف گاردن گسترده Roof Extensive

 بام سبز(روف گاردن) گسترده یا وسیع “Roof Extensive” : نیازمند حداقل تاسیسات، نگهداری و در نتیجه هزینه کمتری است. این نوع بام سبز، لایـه کاشـتی بین ۵ تا ۱۵ سانتیمتر دارد و به همین دلیل، سبک بوده و بار محدودی را به ساختمان وارد می کند. بام سبز(روف گاردن) گسترده، بـه دلیـل سـبک بودن، غالباً نیاز به اصلاح ساختار ساختمان ندارد و برای قرار گرفتن بر بام ساختمانهای موجود، مناسبتر اسـت.

بام سبز(روف گاردن) گـسترده، بسته به عمق لایه کاشت، در حالت اشباع با آب، وزن بام را بین ۷۰ الی ۱۷۰ کیلوگرم افزایش میدهد. بام سبز(روف گاردن) گسترده میتواند هم روی بامهای مسطح و هم شیبدار، تا شیب سی درصد پیاده شود. تنها محدودیت بامهای سبز گسترده، نوع گیاهان قابل کاشت است که در آن از گیاهان با ریشه های کوتاه استفاده میشود. گلهای وحشی، چمن بوته، گونه های سدوم و خزه و انواع گیاهانی که نیاز به مراقبت و آبیاری کمتری دارند، برای کاشت در بامهای گسترده مناسب هستند. بامهای سبز گسترده، معمولاً کاربردی نیستند و تنهـا میتوان از منافع زیست محیطی و زیبایی آنها بهره مند شد.

۲- روف گاردن فشرده Roof Intensive

نوع دیگر، بام سبز (روف گاردن) متمرکز یا فشرده Roof Intensive است که لایه کشت ضخیمتری دارد و به همـین دلیـل، محـدودیتی از نظر انتخاب پوشش گیاهی ندارند، در بام سبز متمرکز، میتوان از انواع گیاه و درختچه و درختهایی که روی زمین قابل کاشت هستند استفاده کرد. لایه کاشت بامهای متمرکز، از ۲۰ الی ۶۰ سانتیمتر متغیر است.

بامهای سبز متمرکـز، نیازمنـد نگهـداری، آبیـاری و سایر مراقبتهای مرسوم فضاهای سبز روی زمین هستند و به دلیل وزن سنگین تر، یا باید روی بامهایی بنا شوند که سـاختمان آنهـا ظرفیت بار بیشتری دارند و یا سازه ی ساختمان، از قابلیت تقویت برای تطبیق بار اضافی برخوردار است. بـامهـای متمرکـز در حالـت اشباع با آب، باری حدود۲۹۰ الی ۹۷۰ کیلوگرم به وزن بام اضافه میکنند. بهترین گزینه برای ایـن نـوع بـام سـبز، احـداث آن روی ساختمانهای جدید و در نظر گرفتن بار اضافی بام در طراحی و محاسبات سازه ی اولیه ساختمان است.

۳- روف گاردن ترکیبی

 نوع سوم روف گاردن در واقـع ترکیبی از دو بام سبزگسترده و متمرکز است. اخیراً مدلهای پیش ساخته ای وارد بازار این فن آوری شده اند که بـدون نیـاز بـه زیرسـاخت، قابل پیاده شدن روی هر بام و بالکنی هستند. این قطعات پیش ساخته با پوشش گیـاهی متنـوع و از پـیش کاشـته شـده بـه صـورت گیاهان مختلف تا درخت و درختچه عرضه میشود.

گیاهان مناسب برای فضای روف گاردن و فضا های سبز عمودی

احداث فضاهای سبز عمودی، تحت تاثیر ملاحظات فنی متعدد، از جمله، توانایی سـاختمان در برابـر افـزایش وزن بـار (در مـورد بامهای سبز) است. همچنین، این ساختمانها باید از لحاظ دفع زهکشها و سیستم هدایت آن نیز، مورد بررسی قرار گیرند.
برای احداث دیواره های سبز، میتوان از گیاهان بالارونده (که مناسبترین آن، موچسب اسـت) بهـره گرفـت. البتـه در برخـی از روشها، دیواره های سبز گلدانهای باریک، به صورت شبکه های ممتد، فضای رشد را برای گیاهان فراهم میکنند. در هـر دو حالـت، ایجاد فضاهای سبز با استفاده از گیاهان علفی صورت میگیرد و گیاهان خشبی، برای این منظور، مناسب نیستند.

روف گاردن و گیاهان مناسب آن

گیاهانی که در بامهای سبز، به کار گرفته میشوند، نیز عمدتاً عبارتند از:

• سدومها

این گیاهان، درجهی بالای سازگاری را به خود اختصاص میدهند و همراه با علفهای با رشد کم، مثل: فستوکا و کولریـا و آلیـوم هستند. به دلیل تحمل خشکی، نمای مطلوب در طی سال، راحتی تکثیر و مناسب بودن برای لایه هـای کـم عمـق، سـدومهـا بـستر سیستمهای بام سبز گسترده با لایه خاک کم عمق را به خود اختصاص میدهند.

• خزه ها، گلسنگها

بامهای با پوشش کاشی یا موزاییک، با توزیع غیر یکنواخت، به طور خودرو و طی زمان، کلونیهایی از خزه و گلسـنگهـا دارنـد. این فرایند، میتواند به چنین بامهایی کمک کند، تا بدون داشتن لایه های خاک زیرین، به وسیله پوشاندن سطح با مـاده ای مغـزی جهت ترغیب رشد و تثبیت خزه ها، شبیه پوشش گیاهی شوند.

• پیازها و ژئوفیتها

رشد ژئوفیتهای کوتاه قامت در اقلیمهای حاره ای و خشک، به طور بالقوه، ازجمله موارد ایده آل برای رشد در بام سـبز هـستند.
زیبایی ظاهری و فصلی بودن، آنها را به گیاهانی محبوب تبدیل کرده است. گیاهان اقلیم خشک که شـامل دامنـه گـستردهای از:
لاله ها، نرگسها و سوسنهای زیستگاه های بیابانی و گرم هستند، با وضعیت گلدهی و رشد زود هنگـام سـازگار شـده انـد و سـپس اندامهای هوایی، این امکان را فراهم کرده اند تا پیاز زیر خاکی خود را در برابر حرارت های سوزاننده تابستان، حفظ کننـد. در جـایی که عمق لایه خاک، ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر باشد، میتوان انواع پیازها را روی بامها رویاند.

مناسب بودن پیازها و گونه های ژئوفیت، برای استفاده در بامهای سبز، رابطه نزدیکی با شرایط منطقه و زیستگاه اولیه آنهـا دارد. برخی گونه ها در لایه های ۵ سانتیمتری رشد کرده اند و در سال دوم، رشد بهتری نشان داده اند؛ از جمله: انــواع لاله ها Tulipa و انواع زنبق Iris bucbarica, Muscari azureum و clusiana , T.chrysantha , T.humilis, T.turkestanica متداولترین جنس پیازها در بامهای سبز گـسترده، پیـاز آلیـوم اسـت کـه بـه عنـوان مثـال، آلیـومهـای بـا رشـد انـدک، مثـل pulchellum.A , schoenoprasum.A پیاز کوهی و flavam.A ،ارزش خاصی دارنـد.

بـسیاری از سوسـنهـا که از زیـستگاههـای فصلی خشکی بوده و با موفقیت استفاده شـده انـد، کـه شـامل: زنبـق آلمـانیGermanica lris و زنبـق ریـشدار pumila.I و I.graminea هستند. عیب عمده استفاده از ژئوفیتها این است که پس از گلدهی، پایه گیاهی، زرد بدمنظر میشوند و هنگامی که از بین میرونـد، زمین، خالی باقی میماند. منطقی است که پیازها را در قطعات بزرگ زمین نکاریم آنها را به طـور متعـدد و یـا گـروههـای کوچـک، پراکنده کنیم، تا در ترکیب با گیاهانی باشند که تمام سال، پوشش دارند.

• گیاهان یک ساله مناسب برای روف گاردن

برخی گیاهان یکساله، مناسب کشت در روف گاردن هستند. به طور کلی، اینها گیاهان یکساله، بیابانی هستند و برای بقا در شـرایط پرتنش، سازگار شدهاند. در اکثر مواقع حاد سال، به صورت بذر خفته میمانند و طی دوره های بهتر سال، جوانه مـیزننـد، مـیروینـد و گلدهی میکنند. با وجود آنکه از پوشش گیاهی قابل توجه ای برخوردار نیستند، میتوانند با رنگ گلهای خود، تاثیر بسیاری داشـته باشند. موفقترین گیاهان یکساله در بامهای سبز، آنهایی هستند که سالیانه، بذردهی میکنند.

این گونه ها عبارتند از: گونه های با گلدهی سریع که گلدهی آنها ۶ تا ۸ هفته پس از بذرکاری شروع میشود. به عنـوان مثـال:

گل گچدوست Maroccana Linaria و گیاه گل کتانی-کتاندار muralis Gypsophila ،از جملـه ایـن گونه ها محـسوب میشوند. گونه های گلده، برای افزایش عمر گیاه کشت شده در پاییز به کار می آید، مثـل: گیـاه گـل گنـدم cyanus centaurea . همچنین، از گونه های با جوانه های جذاب، برای آخر فصل و زمستان، مثل: شاه اشرفی tinctoria Coreopsis، با کیفیتهای بصری را میتوان نام برد.

• گونه های چند ساله علفی

اکثر گونه های گیاهی بام سبزگسترده، از نوع علفیهای چند ساله (یعنی گیاهان غیر چوبی) و علفهای منـاطق خـشک هـستند. بسیاری از این گیاهان، آبدار هستند. گونه های آبدار، برای استفاده در بام سبز، به دلیـل تحمـل بـسیار نـسبت بـه خـشکسـالی، و ذخیره آب موجود در بافتها مطلوب هستند.

گیاهان آبدار مورد استفاده در روف گاردن، سدومها هستند. سدومها همه جا در بـامهـای سبز گسترده، به دلیل سازگاری مطلوب با محیط بام، میتوانند رشد کنند. بامهای با پوشش سدوم، تحت تـنش کـم آبـی، از سـبز پـرطراوت به ارغوانی کـدر تبدیل میشوند. سدومهای بام سبز، گیاهان با شاخ و بـرگ همیـشه سـبز هـستند کـه گـلدهـی آنهـا در اردیبهشت و خرداد ماه است. با وجود این، کشت سدوم، به تنهایی میتواند در اکثر اوقات سال، منظرهای تیره داشته باشد.

عضو دیگر خانوادهی سدوم، خانوادهی کراسولاسه Crassulaceae است که از پتانـسیل بـالقوه ای برخـوردار هـستند. گیاهـان گوشتی چند ساله sempervivum ،گیاهانی هستند که انتشار سریعی ندارند، ولی در عوض، دسته های رزت تشکیل میدهند که به آرامی به طرف خارج منتشر میشوند. به همین ترتیب، آنها در انتخابهای اول ایجاد پوشش گیـاهی کامـل قـرار نمـی گیرنـد ولـی بعنوان گونه های تزیینی محیطی، بهترین هستند.

در اقلیم های گرمتـر، سـایر جـنسهـای خـانواده کراسولاسـه، بـه عنـوان مثـال: ساق عروسی Echeveria و رسولیا Rosularia از گیاهان گوشتی همیشه سبز محسوب میشوند.

خــانواده دیگــر، بــا اعــضای آبدار، Aizoaceae هــستند کــه Delosperma ،carpobrotus و mesembryanthemum crystallinum را شامل میشوند. این گیاهان، با وجود آنکه کاربرد گسترده ای ندارند، رنگهای تماشایی ارایه مـیدهنـد و تحمـل زیادی نسبت به خشکی دارند. همچنین، امکان دارد که کاکتوسها نیز، روی بامها برویند.
یکی از موفقترین و جذابترین گونه های بام سبز (روف گاردن) غیر آبدار، Saxifraga Petrorhagia است که با گلهای صورتی کوچک، در آرایش خوشه ای تا ارتفاع ۲۰۰ سانتیمتر دیده میشود.

از دیگر گیاهان مناسب روف گاردن، شیرسگ است که گیاهی از خانوادهی افوربیا Cyparissias Euphorbia محسوب میشود. ایـن گیـاه، ایجاد شاخ و برگ پردار جالبی میکند و همچنین دارای گلهای سبز لیمویی است و کل گیـاه در پـاییز، تبـدیل بـه زرد پـر طـراوت میشود.

• گیاهان چند ساله علفی برای لایه با عمق ۶ تا ۱۰ سانتیمتر

این گیاهان، به طور عمده، دارای رشد کم و به شکل پراکنده هستند که در هم آمیخت و پـرده هـای زیبـایی از انـواع رنـگهـا و بافتها را بهوجـود مـی آورنـد. ایـن گیاهـان، شـامل گونه های: میخـک Dianthus ، آویـشن Thymus ، آلیـسوم Alyssum، گــل اســتکانی Campanula و علــف نقــره ای Potentilla و گیــاه گــچدوســت repens Gypsophila ، گونه های سوســنSisyrinchium ، خرگوشک Phoeniceum Verbascum و واریته دیگر خرگوشک chaini.V هستند.

• گیاهان چند ساله علفی برای عمق لایه ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتری

این نوع گیاهان، به طور ذاتی نسبت به بروز خسارت یا تنشهای موضعی، آسیب پذیری کمتری دارند. همچنین، با پوشش خـوب، میزان رقابت علفهای هرز را کاهش میدهند. از جمله آنها، میتوان به شقایقهای بـسیار زیبـا کـه در بهـار گـلدهـی دارنـد و واریته های گل سلوی nemorosa Salvia اشاره کرد.

• علفها و جگنها

علفها نیز، نقش اصلی را در بامهای سبز گسترده ایفا میکنند.

• علفیها در کشتهای ترکیبی

در لایه های با عمق ۶ تا ۱۰ سانتیمتر، گونه هایی گسترش یافته اند که شامل، فستوکا مثل: ovina.F و cinerea. F است. یکی از جذابترین علفهای کوتاه تزیینی ciliata Melica است که با گل آذین سفید رنگ، در میان تودهی شاخ و برگ، به طرز زیبایی، در نور خورشید میدرخشد. پراکندگی این علف در میان گیاهان گلدار با رشد کم، تاثیر طبیعی شگرفی ایجاد میکند.

علفیها در لایهای با عمق ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر، شامل تعدادی از علفهای بسیار جذاب هستند. از نمونه های ارزنده آن، میتوان به علفmedia Briza اشاره کرد. در این عمق خاک، گونه مکزیکی tenuissima Spita ،فقط بـه نیمـی از ارتفـاع نرمـال خـود میرسد، ولی در یک بام قابل دید، تودهی کشت مناسبی ایجاد میکند که که در نور خورشید میدرخشد.
amethystine Festuc ،همانطور که از نامش بر می آید، گل آذین ارغوانی زیبـایی دارد. sempervirens Helictotrichon ،دارای برگهای خاکستری، یکی از جذابترین علفهایی است که در طول سال، گل دارد.

• بامهای علفی

کشتهای بام چمنی را میتوان با علفهای مقاوم به تنش، روی لایه های با عمق کمتر از ۱۵ سانتیمتـر انجـام داد. علـفهـای Trisetum flavescensو Poa Pratensis، Festuca rubra ، Cynosurus Cristatus، Agrosits Capillaris :ماننـد، برگریز علفهایی هستند که اغلب، در ترکیب بذر گلهای وحشی مورد استفاده قرار میگیرند و بدون گل وحشی، برای این کشتهـای بـام چمنی نامناسب هستند.

• گیاهان چوبی برگریز

شمار محدودی از بوته ها را میتوان در لایه های ۱۵ تا ۲۵ سانتیمتری مورد استفاده قـرار داد. ایـن گونه های سـازگار شـده بـا خشکی، همراه با گیاهان چندساله و علفها، با برگهای خشن کوچک و با بوته های جانبی خـوشبـو بـا بـرگ خاکـستری هـستند.

بسیاری از بقولات، در این دسته جای میگیرند. گیاه سیتیزوس Cytisus ، طاووسیGenista ،Caragana و Ononis .گونه های خزنده و مکنده، رزهای زیستگاه های شنی مانند: pimpinellifolia Rosa و gallica R ،گیلاس بوتـه ای tenella Prunus و انـواع بید، مانند: lanata Salix ،repens.S و retusa.S را شامل میشوند.

• مخروطیان

مخروطیان میتوانند در لایه های عمیقتر (حداقل ۱۵ سانتیمتری)، تاثیر بصری قابـل توجـه ای ایجـاد کننـد. سـروهای کـوهی خوابیده،مانند: communis Juniperus ،nana،horizontalis.J و procumbens.J ،بسیار سودمند هستند. برخی کاجهای بـا رشـد کم، مانند: aristata Pinus و mugo pinus و pumilio.P ، نیز از گیاهان ارزشمند به منظور ایجاد بام سبز یا روف گاردن به شمار میروند.